.JPG)
چکيده: گوش کردن يکي از مهمترين مهارتهايي است که با پرورش آن مي توانيد کارآيي خود را در مدرسه افزايش دهيد. اين مهارت بعد از مهارت خواندن، يکي از مشکل‌ترين مهارتهاست. در اين مقاله سعي داريم تا با راههاي پرورش اين مهارت آشنا شويم.
کلاس مکاني براي يادگيري و گوش کردن است. ويليام آرمسترانگ
خوب گوش کردن در کلاس:
* در کلاس مطالب درسي را دنبال کنيد و به رويا فرو نرويد. ( خيالبافي نکنيد. )
* اگر حرف بزنيد، مطمئنا نمي توانيد گوش کنيد.
* در هنگام گوش کردن قلم به دست باشيد و نکات مهم را يادداشت کنيد.
قبل از کلاس:
* راجع به مطالب درسي جديد فکر کنيد.
* نکات مهم جلسه گذشته را به ياد آوريد. ( دوره کنيد. )
* تکاليف خود را انجام دهيد.
در کلاس:
* آنچه را که قبلا ياد گرفته‌ايد با مطالب جديد ارتباط دهيد.
* آيا شما راجع به موضوع درس اطلاعات اضافي داريد؟
* در طي درس چه چيزي به ذهن شما مي آيد؟
* برروي موضوع درس تمرکز کنيد.
* نکات مهم درس را يادداشت کنيد.
* در صورت امکان روي نيمکتهاي جلوي کلاس بنشينيد. اگر جلوتر باشيد بهتر مي توانيد گوش کنيد.
بعد از کلاس:
* مطالب درسي و يادداشتهايتان را دوره کنيد.
* بعضي‌ها دوست دارند که يادداشتهايشان را پاکنويس کنند، اما سعي کنيد براي اينکار وقت زيادي اختصاص ندهيد.
* هنگام دوره زير نکات مهم خط بکشيد.
نکات ديگري راجع به گوش کردن:
* خوب گوش کردن به معني توجه کردن است.
* تمام آنچه را که گفته مي شود بشنويد، نه آنچه را که دوست داريد.
* آنچه را که مي شنويد با آنچه که از قبل مي دانستيد ربط دهيد.
* نکات مهم درس را تشخيص دهيد.
* سعي کنيد نکات مهمي را که ممکن است سوال امتحان باشد، تشخيص دهيد.
* صحبتهاي معلم را دنبال کنيد. ( حدس بزنيد صحبتهاي بعدي او چه خواهد بود. )
* به دقت به آنچه معلم راجع به تکاليف درسي مي گويد، گوش کنيد و در صورت نياز آن را يادداشت کنيد.
* به دقت گوش کنيد و به دنبال عبارات کليدي معلم باشيد و به آن اهميت دهيد. عباراتي همچون " اين مطلب مهم است...، مهم است بدانيد که... و يا لازم است که اين مطلب را براي امتحان بدانيد... "
بخاطر بسپاريد که گوش کردن با شنيدن متفاوت است. شما مي توانيد هرچيزي را بشنويد، اما به آن گوش نکنيد يا از يک گوش بشنويد و از گوش ديگر بيرون کنيد. براي گوش کردن بايد فکرکنيد و فعال باشيد نه منفعل.
جعبه يادگيري لايتنر
يکي از روشهاي مؤثر يادگيري مطالب ،استفاده از جعبه لايتنر است.
در اينجا نحوه کار با اين جعبه را توضيح مي دهيم و اميدواريم شما با استفاده از اين ابزار ساده و سودمند ، بر يادگيري خود بيافزاييد و در زمان محدودتر با کيفيت بهتر مطالب بيشتري را به خاطر بسپاريد.
اين وسيله توسط محقق اتريشي " سباستين لايتنر" طراحي شده و مطالب را از حافظه کوتاه مدت شما به حافظه بلند مدت منتقل مي نمايد. يادگيري به کمک اين روش شما را از تکرار مطالب بي نياز مي سازد. همين امر يادگيري را شيرين و جذاب مي کند.
اساس علمي:
اين وسيله بر اساس تجارب روان شناسي و تربيتي زير طراحي شده است:
1. اگر انسان يک مطلب يا مفهوم را به خوبي فرا بگيرد بعد از يک روز تا يک هفته تقريباً 45% آن را فراموش مي کند و بعد از يک ماه 80% آن فراموش مي شود. به اين ترتيب فقط 20% مطلب وارد حافظه درازمدت مي شود. جعبه لايتنر برنامه را به گونه اي تنظيم مي کند تا با بيشترين تکرار در قسمت خطرناک منحني فراموشي ، مطالب به حافظه دراز مدت هدايت شود.
2. قانون يادگيري اسکينر: بر اساس اين قانون هرگاه بعد از هر عملي پاداش دريافت شود، انجام آن عمل تشديد خواهد شد. امتياز بيشتر، پاداش موفقيت در بازي است. اين امتياز شما را علاقمند مي کند تا کماکان، با شدت بيشتري به بازي ادامه دهيد.
اين خاصيت در جعبه يادگيري لايتنر استفاده شده است، يعني فرد تنها زماني به قسمت بعدي مي رود که مطلب را آموخته باشد، اين عمل درست مانند امتياز دادن، فرد را به ادامه فرايند يادگيري تشويق مي کند.
مزاياي اين وسيله:
1. از تکرارهاي غير ضروري جلوگيري مي کند: شما براي آنکه مطلبي را از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل کنيد نيازمند تکرارهاي مکرر هستيد. وقتي صفحه اي را براي چندمين بار مطالعه مي کنيد، مجبوريد مطالبي را نيز که قبلا آموخته‌ايد مجددا مرور کنيد. در صورتي که ديگر لزومي به تکرار نيست و تکرار بي جهت آنها باعث اتلاف وقت و انرژي، بي حوصلگي و در نتيجه دل زدگي شما مي شود. اما جعبه لايتنر فقط مطالب چموش و رام نشدني را شکار کرده و ما را وادار به تکرار آنها مي کند.
2. اگر شما روند يادگيري را براي مدتي رها سازيد، هيچ اختلالي در کار يادگيري ايجاد نمي شود جز آنکه مجبور مي شويد کارت‌ها را بار ديگر مرور کنيد. البته توصيه ما اين است که کار را به طور منظم ادامه دهيد.
3. با گرفتن امتياز و مشاهده پيوسته موفقيت ، يادگيري براي شما از عملي خسته کننده به يک بازي لذت بخش و دلنشين تبديل مي شود.
چگونه از جعبه لايتنر استفاده کنيم:
جعبه لايتنر يک قوطي در باز است که از پنج قسمت تشکيل مي شود.
1
2
4
8
15
عرض قسمت‌هاي مختلف به ترتيب 15,8,4,2,1 واحد است. اين جعبه را مي توانيد خودتان با مقوا، جعبه يا قوطي‌هاي پودر لباسشويي ، کفش و... درست کنيد، يا اينکه از بازار تهيه نماييد.
اين روش را مي توانيد براي يادگيري لغات زبان انگليسي و فارسي و يا هر فرمول يا مطالب درسي فراري که مي خواهيد به خاطر بسپاريد به کار گيريد.
هر موضوع يادگرفتني را روي يک برگ کاغذ (فيش) بنويسيد. دقت کنيد که روي هر فيش تنها يک موضوع يادگرفتني نوشته شود. يعني لغت را در يک روي کاغذ و جواب آن را در روي ديگر برگه مي نويسيد.
مراحل کار:
1. روز اول: تعدادي از برگه‌ها را تکميل مي کنيد و پس از اينکه هر دوروي برگه را يکي دو بار مرور کرديد، برگه‌ها را در خانه اول جعبه قرار دهيد. مي توانيد هر روز، ده پانزده يا تعداد بيشتري برگه آماده نماييد . شايد در بعضي روزها هم برگه اي تهيه نکنيد.
2. روز دوم: ابتدا برگه‌هايي را که ديروز تهيه کرده بوديد از خانه اول برداريد . سؤالات را از روي برگه بخوانيد و سعي کنيد جواب‌ها را به خاطر بياوريد. آنهايي را که بلد نبوديد، مجدداً در خانه اول قرار دهيد و آنهايي را که بلد بوديد، به خانه دوم منتقل کنيد. پشت اين برگه‌هاي خانه دوم يک کاغذ رنگي با ارتفاع بيشتر قرار دهيد. در پايان، برگه‌هايي را که در روز دوم براي اولين بار تهيه کرده‌ايد در خانه اول قرار دهيد.
3. روز سوم: به برگه‌هاي خانه دوم دست نمي زنيد زيرا خانه دوم هنوز تکميل نشده است و ظرفيت دو گروه برگه را دارد. پس باز هم از برگه‌هاي خانه اول شروع مي کنيد و برگه‌هايي را که جواب سؤالاتشان را بلد هستيد به خانه دوم منتقل مي نماييد و در پشت کاغذ رنگي قرار مي دهيد تا اين برگه‌ها با برگه‌هاي روز گذشته مخلوط نشود. برگه‌هايي که پاسخشان را بلد نيستيد به همراه برگه‌هاي جديدي که امروز تهيه کرده‌ايد در خانه اول قرار دهيد.
4. روز چهارم:
الف. ابتدا از خانه دوم شروع کنيد، زيرا خانه دوم ظرفيت دو گروه برگه را دارد و ظرفيت آن روز قبل تکميل شده است. ولي فقط برگه‌هاي رديف جلوتر را بر مي داريد . ( يعني برگه‌هايي که جلو کاغذ رنگي قرار دارند) سؤالات روي اين برگه‌ها را مطالعه مي کنيد و اگر جواب درست داديد برگه‌ها را در داخل خانه سوم و در ابتداي آن قرار مي دهيد و پشت اين برگه‌ها يک کاغذ رنگي با ارتفاع بيشتر قرار مي دهيد تا فاصله گذاري مشخص شود. ضمناً برگه‌هاي باقي مانده در خانه دوم را جلوتر مي بريد و کاغذ رنگي را در پشت اين برگه‌ها مي گذاريد.
ب. سپس به خانه اول برگرديد و برگه‌هاي آن را برداريد و آنهايي را که بلد هستيد در خانه دوم و پشت کاغذ رنگي قرار دهيد.
ج. برگه‌هايي که پاسخ آنها را بلد نيستيد و همچنين برگه‌هاي جديدي را که تهيه کرده‌ايد در خانه اول مي گذاريد.
5 . خانه سوم براي چهار گروه برگه در نظر گرفته شده و بايد چهار روز صبر کنيد تا اين قسمت تکميل شود . البته هر روز پس از ورود برگه‌ها از خانه دوم به خانه سوم پشت اين برگه‌ها يک کاغذ رنگي مي گذاريد تا قسمت سوم هم به تدريج و پس از چهار روز تکميل شود.
6. خانه چهارم جاي هشت گروه برگه را دارد و هشت روز پس از ورود اولين برگه‌ها پر خواهد شد. خانه پنجم جاي پانزده گروه برگه را دارد و شانزده روز پس از ورود اولين برگه‌ها، اين قسمت تکميل مي شود. يعني اگر شما در کارتان وقفه اي نياندازيد سي روز طول خواهد کشيد تا هر پنج قسمت جعبه لايتنر تکميل شود. توجه داريد که بين هر دو گروه برگه يک کاغذ رنگي با ارتفاع بيشتر قرار مي دهيد تا برگه‌هاي مربوط به روزهاي مختلف با يکديگر مخلوط نشوند . از روز سي و يکم به تدريج برگه‌ها از داخل جعبه خارج مي شوند و شما مي توانيد اين برگه‌ها را بايگاني نماييد. زيرا پس از پنج بار تکرار موفقيت آميز هر برگه در زمان‌هاي متفاوت، مي توانيد مطمئن باشيد که آن موضوع را براي هميشه فرا گرفته‌ايد و هيچگاه آن را فراموش نخواهيد کرد.
به اين ترتيب شما با روشي که شبيه بازي انفرادي است، در اوقات فراغت مي توانيد با کم‌ترين ميزان اتلاف وقت آنچه را که يادگيري اش برايتان مشکل تر است بيشتر تکرار کنيد و زودتر و براي هميشه به خاطر بسپاريد و آنچه را که زودتر ياد مي گيريد فقط با پنج بار تکرار براي هميشه فرا بگيريد.
نکته مهم: در هر مرحله که به سؤال يک برگه نتوانستيد جواب دهيد بايد آن را به اولين خانه برگردانيد.
تکنيک يادگيري يک بار براي هميشه
چکيده: اين روش که يکي از قويترين روشهاي يادگيري است در سال 1996 توسط فردي به نام رابينسون ابداع شد. در اين روش سعي بر اين است تا با ايجاد زمينه اي در ذهن قبل از مطالعه، روند يادگيري فعال تر و آسان تر گردد. (SQ3R) مخفف اين کلمات است: پيش خواني (Survey)، سؤال سازي (Question)، خواندن (Read)، بازگويي و تعريف (Recite) و مرور (Review).
در ادامه به مراحل مختلف اين روش اشاره مي کنيم:
پيش خواني:
درسي را که مي خواهيد بخوانيد، ابتدا پيش خواني کنيد. سعي کنيد براي پيش خواني از روش زير استفاده نماييد:
- نگاهي سريع و گذرا به متن بياندازيد.
- نکات مهم و کليدي را بيابيد.
- سؤالات و تمرين‌هاي آخر درس را مرور کنيد.
- پاراگراف اول و آخر و خلاصه درس را به شيوه اي گذرا بخوانيد.
سؤال سازي:
- نگاهي سريع و گذرا به متن بياندازيد.
- نکات مهم و کليدي را بيابيد.
- سؤالات و تمرين‌هاي آخر درس را مرور کنيد.
- پاراگراف اول و آخر و خلاصه درس را به شيوه اي گذرا بخوانيد.
سؤال سازي:
در ذهن خود سؤالاتي راجع به موضوع درس بسازيد. براي اين کار مي توانيد:
- عناوين و تيترها را بصورت سؤال درآوريد.
- از خود بپرسيد: "راجع به اين موضوع چه مي دانم؟"، "معلم راجع به اين موضوع چه چيزهايي مي گفت؟" و سؤالاتي از اين قبيل.
خواندن:
- عناوين و تيترها را بصورت سؤال درآوريد.
- از خود بپرسيد: "راجع به اين موضوع چه مي دانم؟"، "معلم راجع به اين موضوع چه چيزهايي مي گفت؟" و سؤالاتي از اين قبيل.
خواندن:
متن درس را بطور کامل بخوانيد. در هنگام خواندن:
- به دنبال جواب سؤالاتي باشيد که در ذهن خود ساخته بوديد.
- به سؤالات آخر درس جواب بدهيد.
- زير نکات مهم خط بکشيد.
- اگر مطلبي را درست نفهميده‌ايد، دوباره آن را بخوانيد.
بازگويي و تعريف مطالب:
بعد از آنکه خواندن يک بخش به پايان رسيد، به بازگويي مطالب آن بپردازيد.
- مطالب درسي را از حفظ براي خود تکرار کنيد و يا خلاصه نويسي کنيد.
- در تکرار مطالب از روشي که متناسب با تکنيک يادگيري‌تان است، استفاده کنيد و به خاطر داشته باشيد که هر چه بيشتر از حواس پنجگانه خود استفاده کنيد، مطالب بهتر در حافظه‌تان جاي مي گيرد.
قدرت يادگيري سه برابر مي شود با: ديدن، بيان کردن، شنيدن.
و اين قدرت چهار برابر مي شود با: ديدن، بيان کردن، شنيدن و نوشتن!
مرور مطالب:
بعد از آنکه مطالب را بطور کامل خوانديد و براي خود بازگو کرديد، نوبت به مرور مطالب مي رسد.
- روز اول: بلافاصله بعد از مرحله تعريف و بازگويي، 5 دقيقه سريع مطالب را مرور کنيد.
- 24 ساعت بعد: کتاب را ورق بزنيد و به نکات مهم نگاهي بياندازيد، به مدت 5 دقيقه اين کار را انجام دهيد.
- يک هفته بعد: به مدت 5 دقيقه مطالب درسي را مرور کنيد. براي مطالبي که به نظرتان سخت تر است بيشتر وقت بگذاريد.
- و به همين ترتيب هر چند وقت يک بار مطالب را مرور کنيد تا هنگام امتحان به مشکلي برخورد نکنيد.
به خاطر داشته باشيد:
کساني که مطلبي را 6 بار پياپي مي خوانند در مقايسه با کساني که در 6 نوبت و هر بار 5 دقيقه. اين کار را مي کنند، درصد يادگيري کمتري دارند. چرا که در فواصل زماني قدرت پردازش ذهن بالاتر مي رود.
مهارتهاي خواندن خود را پرورش دهيم
چکيده: حافظه انسان طوري است که پس از چند دقيقه قسمتي از مطالب را فراموش مي کند، و بعد از يک شبانه روز فقط رئوس مطالب را به خاطر مي آورد. اما اگر در روشهاي مطالعه خود تجديد نظر کنيد، مي توانيد بر اين ضعف ذاتي حافظه غلبه کنيد. در اين مقاله شما را با تعدادي از اين روشها آشنا خواهيم کرد.
يک خواننده خوب کسي است که تا جايي که ممکن است:
- نکات اصلي مطلب را بگيرد.
- در مورد آنچه نويسنده مي گويد، فکر کند.
- فعال باشد نه منفعل.
- بر روي چيزي که مي خواند تمرکز کند.
- هر چيزي را به آن موضوع مربوط است به خاطر بياورد.
- آنچه را مي خواند با زندگي شخصي خود مرتبط کند.
با استفاده از روشهاي زير و تمرين بيشتر به زودي به نتيجه خوبي مي رسيد :
1-در مورد موضوعي که قرار است بخوانيد فکر کنيد:
- در مورد اين موضوع چه مي دانم؟
- چه چيزي مي خواهم ياد بگيرم؟
- بعد از خواندن، چه چيزي ياد گرفته‌ام؟
2- ابتدا بخشي را که مي خواهيد بخوانيد سريع نگاه کنيد:
- چه مطلبي به نظرتان آشناست؟
- چه چيزهايي به نظرتان تازگي دارد؟
- درک کلي شما از موضوع چيست؟
3- اين بار مطالب را به دقت بخوانيد و از نکات مهم يادداشت برداريد:
- نکات مهم و اصطلاحات خاص را روي برگه‌هاي يادداشت و يا کارتهاي کوچکي بنويسيد. اين کار در دوره مطالب به شما کمک مي کند.
- مطالبي را که کاملا متوجه نشده‌ايد، دوباره بخوانيد.
- فکر کنيد که از کجا مي توانيد راجع به اين موضوع اطلاعات بيشتري به دست بياوريد.
- اين موضوع با کداميک از موضوعات درسي ديگر شما ارتباط دارد؟
4- آنچه را که خوانده‌ايد، دوره کنيد:
- بعد از هر قسمت مطالبي را که خوانده‌ايد، براي خود تکرار کنيد.
- در پايان هر بخش نکات مهم را مرور کنيد.
- مطالبي را که خوانده‌ايد براي خود يا يکي از دوستانتان يا يکي از اعضاي خانواده به زبان خود بيان کنيد. اين کار ذهن شما را منظم مي کند.
توني بوران در کتاب " چگونه از مغز خود بهتر استفاده کنيم؟ " مي گويد:
منحني حافظه انسان طوري است که به فاصله چند دقيقه قسمتي از مطالب را فراموش مي کند، و بعد از 24 ساعت تقريبا فقط رئوس مطالب را به خاطر مي آورد، رئوس مطالب هم بعد از مدتي فراموش مي شود مگر اينکه :
فرد پس از 60 دقيقه يک بار مرور، پس از 24 ساعت يک بار مرور، و پس از يک هفته يک بار مرور انجام دهد و از مطلبي که ياد گرفته است در عمل استفاده کند.
تکنيکهايي براي افزايش فعاليت ذهني
چکيده: يکي از مهمترين تکنيکهايي که باعث افزايش قدرت يادگيري مي شود، افزايش فعاليت ذهني است. ميزان واکنش ما نسبت به مطالب تحت تاثير حالات روحي، علايق، انگيزه‌ها و فنون مورد استفاده در مطالعه تغيير مي کند. هر چقدر اين واکنش نسبت به مطالبي که مطالعه مي کنيم بيشتر باشد، آنها بيشتر و بهتر در ذهن ما جاي خواهند گرفت. براي ايجاد واکنش فعالانه ذهن مي توانيد از روشهاي معرفي شده در اين مقاله استفاده کنيد.
1- گرم کردن: ذهن ما نيز مانند جسم ما براي اينکه ورزيده تر باشد و کارش را بهتر انجام دهد، نياز به گرم کردن دارد. در پانزده دقيقه اول مطالعه نيروي ما صرف گرم کردن مغز در جهت تمرکز روي موضوع مورد نظر مي شود. بنابراين کارآيي فرد در 15 دقيقه ي اول کمتر است. حتما تا به حال متوجه شده‌ايد که در دقايق اول امتحان فهم سوالات و پاسخ دادن به آنها تا اندازه اي مشکل است. اما بعد از چند دقيقه با سهولت بيشتري موفق به پاسخ دادن به سوالات مي شويد. پس اگر شروع درسي برايتان مشکل بود، دلسرد نشويد و به مطالعه ادامه دهيد. وقتي ذهنتان آماده شد با سرعت بيشتري مطالب را فرا خواهيد گرفت.
بطور کلي بهترين راه براي گرم کردن ذهن، مرور مطالب گذشته است. اين کار علاوه بر آماده کردن مغز، باعث مي شود که بهتر بتوانيد بين معلومات جديد و دانسته‌هاي قبلي ارتباط برقرار کنيد.
2- تکرار کردن: همانطور که ذکر شد، مرور و تکرار مطالب گذشته به فهم مطالب جديد کمک قابل توجهي مي نمايد؛ چون باعث مي شود ذهن فعال تر شود.
3- اثر "بالارد": اين اثر مربوط به قسمت ناخودآگاه ذهن مي باشد. در حقيقت بعد از مطالعه قسمتي از مغز هنوز به فعاليت خود در زمينه يادگيري و يادآوري مطالب خوانده شده، ادامه مي دهد. درست مانند وقتي که پا را از روي پدال گاز بر مي‌داريد، اما ماشين هم چنان به حرکت خود ادامه مي دهد.
براي تقويت و ادامه اين حرکت ذهني بايد:
- به دنبال جواب سؤالاتي باشيد که در ذهن خود ساخته بوديد.
- به سؤالات آخر درس جواب بدهيد.
- زير نکات مهم خط بکشيد.
- اگر مطلبي را درست نفهميده‌ايد، دوباره آن را بخوانيد.
بازگويي و تعريف مطالب:
بعد از آنکه خواندن يک بخش به پايان رسيد، به بازگويي مطالب آن بپردازيد.
- مطالب درسي را از حفظ براي خود تکرار کنيد و يا خلاصه نويسي کنيد.
- در تکرار مطالب از روشي که متناسب با تکنيک يادگيري‌تان است، استفاده کنيد و به خاطر داشته باشيد که هر چه بيشتر از حواس پنجگانه خود استفاده کنيد، مطالب بهتر در حافظه‌تان جاي مي گيرد.
قدرت يادگيري سه برابر مي شود با: ديدن، بيان کردن، شنيدن.
و اين قدرت چهار برابر مي شود با: ديدن، بيان کردن، شنيدن و نوشتن!
مرور مطالب:
بعد از آنکه مطالب را بطور کامل خوانديد و براي خود بازگو کرديد، نوبت به مرور مطالب مي رسد.
- روز اول: بلافاصله بعد از مرحله تعريف و بازگويي، 5 دقيقه سريع مطالب را مرور کنيد.
- 24 ساعت بعد: کتاب را ورق بزنيد و به نکات مهم نگاهي بياندازيد، به مدت 5 دقيقه اين کار را انجام دهيد.
- يک هفته بعد: به مدت 5 دقيقه مطالب درسي را مرور کنيد. براي مطالبي که به نظرتان سخت تر است بيشتر وقت بگذاريد.
- و به همين ترتيب هر چند وقت يک بار مطالب را مرور کنيد تا هنگام امتحان به مشکلي برخورد نکنيد.
به خاطر داشته باشيد:
کساني که مطلبي را 6 بار پياپي مي خوانند در مقايسه با کساني که در 6 نوبت و هر بار 5 دقيقه. اين کار را مي کنند، درصد يادگيري کمتري دارند. چرا که در فواصل زماني قدرت پردازش ذهن بالاتر مي رود.
مهارتهاي خواندن خود را پرورش دهيم
چکيده: حافظه انسان طوري است که پس از چند دقيقه قسمتي از مطالب را فراموش مي کند، و بعد از يک شبانه روز فقط رئوس مطالب را به خاطر مي آورد. اما اگر در روشهاي مطالعه خود تجديد نظر کنيد، مي توانيد بر اين ضعف ذاتي حافظه غلبه کنيد. در اين مقاله شما را با تعدادي از اين روشها آشنا خواهيم کرد.
يک خواننده خوب کسي است که تا جايي که ممکن است:
- نکات اصلي مطلب را بگيرد.
- در مورد آنچه نويسنده مي گويد، فکر کند.
- فعال باشد نه منفعل.
- بر روي چيزي که مي خواند تمرکز کند.
- هر چيزي را به آن موضوع مربوط است به خاطر بياورد.
- آنچه را مي خواند با زندگي شخصي خود مرتبط کند.
با استفاده از روشهاي زير و تمرين بيشتر به زودي به نتيجه خوبي مي رسيد :
1-در مورد موضوعي که قرار است بخوانيد فکر کنيد:
- در مورد اين موضوع چه مي دانم؟
- چه چيزي مي خواهم ياد بگيرم؟
- بعد از خواندن، چه چيزي ياد گرفته‌ام؟
2- ابتدا بخشي را که مي خواهيد بخوانيد سريع نگاه کنيد:
- چه مطلبي به نظرتان آشناست؟
- چه چيزهايي به نظرتان تازگي دارد؟
- درک کلي شما از موضوع چيست؟
3- اين بار مطالب را به دقت بخوانيد و از نکات مهم يادداشت برداريد:
- نکات مهم و اصطلاحات خاص را روي برگه‌هاي يادداشت و يا کارتهاي کوچکي بنويسيد. اين کار در دوره مطالب به شما کمک مي کند.
- مطالبي را که کاملا متوجه نشده‌ايد، دوباره بخوانيد.
- فکر کنيد که از کجا مي توانيد راجع به اين موضوع اطلاعات بيشتري به دست بياوريد.
- اين موضوع با کداميک از موضوعات درسي ديگر شما ارتباط دارد؟
4- آنچه را که خوانده‌ايد، دوره کنيد:
- بعد از هر قسمت مطالبي را که خوانده‌ايد، براي خود تکرار کنيد.
- در پايان هر بخش نکات مهم را مرور کنيد.
- مطالبي را که خوانده‌ايد براي خود يا يکي از دوستانتان يا يکي از اعضاي خانواده به زبان خود بيان کنيد. اين کار ذهن شما را منظم مي کند.
توني بوران در کتاب " چگونه از مغز خود بهتر استفاده کنيم؟ " مي گويد:
منحني حافظه انسان طوري است که به فاصله چند دقيقه قسمتي از مطالب را فراموش مي کند، و بعد از 24 ساعت تقريبا فقط رئوس مطالب را به خاطر مي آورد، رئوس مطالب هم بعد از مدتي فراموش مي شود مگر اينکه :
فرد پس از 60 دقيقه يک بار مرور، پس از 24 ساعت يک بار مرور، و پس از يک هفته يک بار مرور انجام دهد و از مطلبي که ياد گرفته است در عمل استفاده کند.
تکنيکهايي براي افزايش فعاليت ذهني
چکيده: يکي از مهمترين تکنيکهايي که باعث افزايش قدرت يادگيري مي شود، افزايش فعاليت ذهني است. ميزان واکنش ما نسبت به مطالب تحت تاثير حالات روحي، علايق، انگيزه‌ها و فنون مورد استفاده در مطالعه تغيير مي کند. هر چقدر اين واکنش نسبت به مطالبي که مطالعه مي کنيم بيشتر باشد، آنها بيشتر و بهتر در ذهن ما جاي خواهند گرفت. براي ايجاد واکنش فعالانه ذهن مي توانيد از روشهاي معرفي شده در اين مقاله استفاده کنيد.
1- گرم کردن: ذهن ما نيز مانند جسم ما براي اينکه ورزيده تر باشد و کارش را بهتر انجام دهد، نياز به گرم کردن دارد. در پانزده دقيقه اول مطالعه نيروي ما صرف گرم کردن مغز در جهت تمرکز روي موضوع مورد نظر مي شود. بنابراين کارآيي فرد در 15 دقيقه ي اول کمتر است. حتما تا به حال متوجه شده‌ايد که در دقايق اول امتحان فهم سوالات و پاسخ دادن به آنها تا اندازه اي مشکل است. اما بعد از چند دقيقه با سهولت بيشتري موفق به پاسخ دادن به سوالات مي شويد. پس اگر شروع درسي برايتان مشکل بود، دلسرد نشويد و به مطالعه ادامه دهيد. وقتي ذهنتان آماده شد با سرعت بيشتري مطالب را فرا خواهيد گرفت.
بطور کلي بهترين راه براي گرم کردن ذهن، مرور مطالب گذشته است. اين کار علاوه بر آماده کردن مغز، باعث مي شود که بهتر بتوانيد بين معلومات جديد و دانسته‌هاي قبلي ارتباط برقرار کنيد.
2- تکرار کردن: همانطور که ذکر شد، مرور و تکرار مطالب گذشته به فهم مطالب جديد کمک قابل توجهي مي نمايد؛ چون باعث مي شود ذهن فعال تر شود.
3- اثر "بالارد": اين اثر مربوط به قسمت ناخودآگاه ذهن مي باشد. در حقيقت بعد از مطالعه قسمتي از مغز هنوز به فعاليت خود در زمينه يادگيري و يادآوري مطالب خوانده شده، ادامه مي دهد. درست مانند وقتي که پا را از روي پدال گاز بر مي‌داريد، اما ماشين هم چنان به حرکت خود ادامه مي دهد.
براي تقويت و ادامه اين حرکت ذهني بايد:
اولا، نسبت به مطالب در خود علاقه ايجاد کنيد، زيرا ثابت شده مطالب مورد علاقه زمان کمتري مي برد. حتي تظاهر به داشتن علاقه به يک مطلب قدرت يادگيري را افزايش مي دهد.
ثانيا، در خود انگيزه ايجاد کنيد. اهميت يادگيري مطالب را براي خود مشخص کنيد تا با هدف و انگيزه بيشتري مطالعه کنيد.
ثالثا، پس از مطالعه مطالب مشکل، به ذهن خود کمي استراحت دهيد. چون هر چقدر مطالب مشکل تر باشد و قواي ذهني بيشتري را بکار گيرد، حرکت ناخودآگاه ذهن بيشتر خواهد بود.
جالب است بدانيد بسياري از کشفيات مهم مانند کشف انسولين که توسط "بانتينگ" صورت گرفت، در اثر فعاليت قسمت ناخودآگاه ذهن و در خواب حاصل شده است.
چگونه درک مطلب خود را افزايش دهيم؟
چکيده: يکي از مهمترين مهارتهاي يادگيري، درک مطلب مي باشد. هر چه ادراک و دريافت بهتر باشد، يادگيري و يادآوري مطالب نيز آسان تر مي شود. براي درک بهتر بايد هدف و انگيزه داشت. به خاطر داشته باشيد که مطالعه بدون هدف و پيش زمينه همچون گردابي است که فرد را در خود گرفتار مي کند.
هدف مطالعه
هدف مطالعه ارتباط دادن مطالب جديد با مطالبي است که از قبل مي دانيد، اگر راجع به موضوع پيش زمينه اي نداشته باشيد و بخواهيد آن را در ذهن خود جاي دهيد، مثل اين است که بخواهيد آب را در دستان خود نگه داريد. مي بينيد که اين کار غير ممکن است و به زودي مطالب از ذهن شما خارج مي شود.
به عنوان مثال سعي کنيد اين اعداد را بخوانيد و بخاطر بسپاريد:
خواندن و حفظ کردنش سخت است نه؟ 4 2 3 6 1 5 7
اين يکي آسان تر است، بخاطر اينکه کوتاهتر شده است. 4 2 3 6 – 1 5 7
و اين يکي از همه آسان تر است، چون به ترتيب اعداد نوشته شده و به خاطر پيش زمينه اي که داريد به راحتي آن را حفظ مي کنيد. 7 6 5 4 – 3 2 1
اگر ورزش را دوست داشته باشيد، چون پيش زمينه اي براي خواندن، فهميدن و به خاطر سپردن مطالب ورزشي در ذهن خود داريد، خواندن مطالب ورزشي براي شما بسيار آسان تر مي شود.
تقويت مهارت مطالعه و درک مطلب
براي درک مطلب نياز به انگيزه، تمرکز، پيش زمينه و روش مطالعه صحيح داريد.
در اينجا توصيه‌هايي براي تقويت اين مهارت ذکر مي کنيم:
1- اطلاعات عمومي خود را افزايش دهيد.
با خواندن کتاب، روزنامه و مجله اطلاعات عمومي خود را گسترش دهيد و به رويدادهاي اطراف خود علاقه نشان دهيد.
2- با ساختار پاراگراف آشنا شويد.
معمولا هر پاراگراف با مقدمه اي شروع شده و با نتيجه اي پايان مي يابد. اغلب اولين جمله به توصيف کلي مطالب مي پردازد و زمينه را براي توضيح بيشتر فراهم مي کند. پس به جملات اول هر پاراگراف بيشتر توجه کنيد تا بتوانيد موضوع بحث را بهتر تشخيص دهيد. همچنين به دنبال نشانه‌ها، کلمات و عباراتي باشيد که نشان دهنده تغيير موضوع مورد بحث مي باشند.
3- حدس بزنيد و پيش بيني کنيد.
يک خواننده باهوش و زرنگ هميشه سعي مي کند تا نظرات نويسنده، سؤالها و موضوعهاي بعدي را حدس بزند. اين کار باعث کنجکاوي و افزايش دقت خواننده مي شود.
4- به شيوه تنظيم مطالب توجه کنيد.
آيا مطالب بر اساس ترتيب زماني نوشته شده اند و يا بر اساس درجه اهميت؟ ترتيب مطالب بر اساس کاربرد آنهاست و يا بر اساس دشواري آنها؟ اين کار به تنظيم مطالب در ذهن کمک مي کند.
5- در خود انگيزه و علاقه ايجاد کنيد.
پيش از آنکه مطلبي درس داده شود، نگاهي گذرا به آن بياندازيد. سؤالاتي در مورد آن از خود بپرسيد و با هم کلاسي‌ها در مورد آن صحبت کنيد. هر چه انگيزه و علاقه شما بيشتر باشد، درک شما نيز بهتر خواهد شد.
6- به نکاتي که به فهم مطلب کمک مي کند توجه کنيد.
به عکس‌ها، نمودارها، جدول‌ها و سرفصل‌ها توجه کنيد. اولين و آخرين پاراگراف هر بخش را بخوانيد.
7- مطالب را خلاصه نويسي و دوره کنيد.
يک بار خواندن کتاب هيچ گاه کافي نيست. براي فهم عميق تر بايد زير مطالب مهم را خط بکشيد، خلاصه کنيد و دوره نماييد.
8- از تکنيکي منظم و منسجم استفاده کنيد.
هنگام مطالعه از يک روش منظم استفاده کنيد تا به آن روش مسلط شويد. يکي از بهترين روشها، شامل مراحل پيش خواني، پرسش، خواندن، بازگويي و تعريف و دوره مطالب مي باشد.
9- با تمرکز و توجه کامل مطالعه کنيد.
يک خواننده خوب هميشه با تمرکز و توجه کامل مطالعه مي کند و هيچ مطلبي را نخوانده باقي نمي گذارد. پس تا موضوعي را کاملا نفهميده‌ايد، به سراغ موضوع بعدي نرويد.
تمريناتي جهت تقويت تمرکز
تمرين شماره 1:
کتابي را انتخاب کنيد، يک صفحه از آن را در نظر گرفته و تعداد کلمات موجود در هر پاراگراف را بشماريد. يک بار ديگر اين کار را تکرار کنيد تا مطمئن شويد که شمارش را درست انجام داده‌ايد. در ابتداي کار با يک پاراگراف شروع کنيد و هنگاميکه اين تمرين براي شما آسان تر شد، تمام کلمات يک صفحه را بشماريد. شمارش را به طور ذهني و با حرکات چشم‌هايتان انجام دهيد.
تمرين شماره 2:
در ذهن خود از يک تا صد را بر عکس بشماريد.
تمرين شماره 3:
در ذهن خود از شماره صد، سه تا سه تا بشمريد و کم کنيد.
تمرين شماره 4:
يک کلمه و يا يک طرح ساده را انتخاب کنيد و آن را به مدت 1دقيقه در ذهن خود تکرار کنيد. هنگاميکه توانستيد بهتر و آسان تر تمرکز کنيد. سعي کنيد اين کار را براي مدت 60 دقيقه انجام دهيد و بدون آنکه تمرکز حواس خود را از دست بدهيد.
تمرين شماره 5:
يک ميوه مثلا يک سيب را برداريد و از همه طرف به آن نگاه کنيد. تمام حواس خود را بر روي آن متمرکز کنيد و به چيز ديگري غير از آن سيب فکر نکنيد. وقتي به سيب نگاه مي کنيد به چگونگي رشد آن و يا ارزش غذايي آن و يا حتي مغازه اي که آن را خريده‌ايد فکر نکنيد، بلکه فقط و فقط به خود سيب فکر کنيد. به آن نگاه کنيد، آن را ببوييد و لمس کنيد.
تمرين شماره 6:
همانند تمرين قبل عمل کنيد با اين تفاوت که اين بار چشمانتان بسته باشد. در ابتدا تمرين شماره 5 را به مدت 1 دقيقه تکرار کنيد و سپس به انجام اين تمرين بپردازيد. چشمان خود را ببنديد و سعي کنيد طعم، رنگ و بوي ميوه را احساس و تصور کنيد و هر چه مي توانيد اين تصوير را در ذهن خود شفاف تر کنيد. اگر نتوانستيد اين کار را انجام دهيد، چشمان خود را باز کنيد، ميوه را نگاه کنيد و سپس تمرين را تکرار کنيد.
تمرين شماره 7:
يک شي ساده ( قاشق، چنگال و يا ليوان ) را برداريد و بر روي آن تمرکز کنيد. از همه طرف به آن نگاه کنيد بدون آنکه کلمه اي در ذهن داشته باشيد. سعي کنيد فقط به آن شي نگاه کنيد بدون آنکه بر اسامي و يا کلمات مربوط به آن فکر کنيد.
تمرين شماره 8:
پس از آنکه در انجام تمرين قبل مهارت پيدا کرديد، مي توانيد اين تمرين را انجام دهيد. شکل هندسي کوچکي ( مثلث، مربع و يا دايره ) را بر روي کاغذ رسم کنيد و آن را به رنگ دلخواه درآوريد. سپس بر روي آن تمرکز کنيد. فقط به آن شکل فکر کنيد و افکار نامربوط ديگر را از خود برانيد.
سعي کنيد در طي تمرين به کلمات فکر نکنيد.
تمرين شماره 9:
مانند تمرين قبل عمل کنيد با اين تفاوت که اين بار چشمانتان بسته باشد. اگر نتوانستيد شکل را بطور کامل مجسم کنيد، چشمانتان را باز کرده، چند دقيقه به شکل نگاه کنيد سپس چشمان خود را ببنديد و تمرين را ادامه دهيد.
تمرين شماره 10 :
سعي کنيد حداقل براي مدت 1 دقيقه به هيچ چيز فکر نکنيد. دقت کنيد وقتي که تمرين‌هاي قبلي را با موفقيت به پايان رسانديد، آنگاه نوبت به اين تمرين خواهد رسيد. در آن هنگام شما براي انجام اين تمرين آمادگي خواهيد داشت و قادر خواهيد بود براي مدتي معين به هيچ چيز فکر نکنيد. به زودي اين کار براي شما آسان و آسان تر خواهد شد.